Rahat okunabilen bir bilim yazısı: Evren nedir?

Size evren konusunda kısa bir bilgi vermek istiyorum. Edebiyat yazılarının arasında bir bilim yazısı hoşunuza gider diye düşündüm. Ben de sizinle birlikte bilgilerimi tazeliyorum. Alıntıladığım yazı 2011 yılında yazılmış, yani evren konusunda yapılan araştırmalar sonucu şu an çok daha fazla bilgiye sahibiz eminim. Bu yazı bir başlangıç olsun, daha ileri düzey bilgiler elde ettiğimde onları da paylaşayım evrenle ilgili olarak. 

Evren'in ne olduğuna ilişkin düşünce ve inançlar çok çeşitlidir. Toplumdan topluma ve tarih boyunca da değişmiştir. Bir de bilimin ortaya koyduğu, binlerce bilim insanının ortaklaşa çabasıyla yüzlerce yılda ortaya çıkarılmış bir evren resmi vardır. Buna göre Evren genellikle "geçmişte var olmuş, bugün var olan ve gelecekte var olacak her şeyin oluşturduğu bütünlük" olarak tanımlanır. Bu "herşey"in içine bütün madde (gezegenler, yıldızlar, gökadalar ve gökadalar araı madde) ve enerji girer. Evren'in ne kadar büyük olduğu kaç yaşında olduğu, içeriğinin ne olduğu ve sonunun nasıl olacağı gibi sorulara hala yoğun bir şekilde yanıt aranmaktadır. 

Gökbilim gözlemlerinin son yorumlarına göre Evren’imiz 13,75±0,11 milyar yaşındadır. Yani genel kabul gören bilimsel evren modeli her şeyin 13,75 milyar yıl önce tek bir noktadan ortaya çıktığını, zamanın o anda akmaya başladığını ve o tarihten bu yana da Evren’in sürekli genişlediğini ve değiştiğini söyler. Ancak büyüyen, genişleyen Evren’in bir merkezi ya da kenarları yoktur. Genişleyen Evren’imizin bize uzak bölgeleri, yakın bölgelere göre daha hızlı genişler, bizden uzaklaşır. 2011’in başlarında keşfedilen UDFj-39546284 adlı gökada şimdiye değin keşfedilen en uzak gökadadır. Onun, Büyük Patlama’dan yalnızca 480 milyon yıl sonra yola çıkan ve 13,27 milyar yıl boyunca Evren’de yol alan ışınlarından bazıları Hubble Uzay Teleskopu’nca yakalanmıştır. Bu gökada şu anda bizden 31,7 milyar ışık yılı ötededir -ışınların yolda geçirdiği 13,27 milyar yıl boyunca Evren durmamış, genişlemiştir.

Görüşümüz içinde kalan, gözleyebildiğimiz ve hakkında bilgi edinebildiğimiz Evren bölgesine “gözlemlenebilir Evren” denir. Bu varsayımsal yapı, Dünya’nın merkezde olduğu bir küre şeklindedir. Kürenin sınırlarına yakın bölgelerden bize gelen ışıklar, 13,75 milyar yıldır yol almaktadır. Ancak o nesneler bugün 13,75 milyar ışık yılından daha uzaktır. Çünkü o kadar yıl boyunca Evren, genişlemesini sürdürmüştür. Yapılan hesaplara göre gözlemlenebilir Evren’in yarıçapı 46 milyar ışık yılıdır. Bir başka deyişle Evren’de görebildiğimiz her şey 92 milyar ışık yılı çaplı bir kürenin içinde yer alır.

Ben Uzay Bilimleri ve Teknolojileri Bölümü'nde doktoraya başladığım ilk yıl bu konuda bir seminer dinlemiştim, hatta buraya bir yazı olarak da bu seminerle ilgili yorumumu yazmıştım. O seminerde edindiğim bilgiye göre evrenin en uç noktasında, yani bittiği yerde ışık gözlemlenmiş, böylece bir petekteki birbirine bağlı altıgenler gibi bir çok evrenin yan yana olduğu söylenmişti orada ve slaytlarda bu şekilde resmedilmişti. 

Uzay çok gizemli ve çekici bir konu benim için. Yazının başında da bahsettiğim gibi evren konusunda daha güncel bilgiler edinip bu yazıyı yeni bir yazıyla genişletmek istiyorum ileriki günlerde. Sevgiler ❤️

 Kaynaklar: 50 soruda evren - Çağlar Sunay, bilimvegelecek.com.tr